#14 Nyja – śladami tajemniczego bożka

Wybitny znawca kultury Słowian Stanisław Urbańczyk napisał kiedyś, że historia badań nad ich wierzeniami jest wyłącznie historią rozczarowań. Brak źródeł pisanych a do tego znikome pozostałości materialne nie napawają optymizmem, zwłaszcza że niemal wszystkie przekazy zawdzięczamy twórcom chrześcijańskim bądź arabskim. Jedni i drudzy najczęściej nie rozumieli kultu Słowian, a często nie byli nawet w stanie poprawnie przekazać imion ich bóstw i demonów co stawia nas przed licznymi problemami interpretacyjnymi. Podobnie jest z jednym z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych bóstw o nieokreślonej płci znanym najczęściej pod imieniem Nyja.

Subskrybuj i komentuj na YouTube

#13 Marzanna – śmierć i odrodzenie

Dla dziecka topienie Marzanny było swego rodzaju zabawą, pożegnaniem zimy i przywitaniem nadchodzącej wiosny, dającej okazje do zabaw na świeżym powietrzu i ogólnie cieszenia się większą ilością słońca. Nikt nie zadawał sobie wtedy pytań o pochodzenie samej kukły czy genezę tego zwyczaju, skądinąd interesującego. No bo dlaczego co roku, wczesną wiosną, w całym kraju, od wielu pokoleń wszyscy ludzie z radością oddawali się topieniu kukły symbolizującej jakąś młodą kobietę? Dowiedzmy się więcej o samej Marzannie…

Subskrybuj i komentuj na YouTube

#12 Śmierć, zaświaty i życie pozagrobowe

Dzisiaj zajmiemy się tematem, który planowałem od dawna, mianowicie słowiańskimi zaświatami. Z pomocą przyjdą nam głównie znaleziska archeologiczne oraz kronikarze jak Thietmar, Ibn Rosteh, Ibn Fadlan i inni. W stworzeniu tego odcinka pomogła mi garść lektur z których szczególnie polecam wszystkim „Religię Słowian” Andrzeja Szyjewskiego” oraz „Słowiańskie Zaświaty” Pawła Szczepanika. Obie pozycje łączą dużą wartość merytoryczną z przystępnością. „Religia Słowian” od dłuższego czasu nie była już wznawiana więc na dzień dzisiejszy jest białym krukiem, „Słowiańskie Zaświaty” wydane przez wydawnictwo Triglav ciągle można dość łatwo nabyć w Internecie. Poza wyżej wymienionymi książkami warto również sięgnąć po „Mity, kult i rytuał” Kamila Kajkowskiego.

Wspieraj na https://patronite.pl/slowianskie-demony

Subskrybuj i komentuj na YouTube

#11 Morowice, dole, rodzanice

Obyś żył w ciekawych czasach – mawiali Chińczycy życząc swoim wrogom doświadczenia wszelkich problemów i całej niepewności jakie niosą ze sobą wojny, klęski żywiołowe, głód i zarazy. Odcinek nagrywam w momencie, który z całą pewnością można określić jako „ciekawe czasy”. W Europie właśnie szaleje pandemia rozlewająca się na cały świat a globalna gospodarka wchodzi w fazę kryzysu. Bądź superkryzysu jak wieszczą niektórzy. Czy to sytuacja bez precedensu w dotychczasowej historii? Skądże! Nasi przodkowie często byli świadkami wszelakich epidemii, tyfusu, dżumy, cholery, grypy hiszpanki oraz innych. Ich wiedza bardzo często nie pozwalała na jakiekolwiek naukowe wytłumaczenie genezy epidemii, stąd też tłumaczyli ją sobie w taki sam sposób jak wiele innych zdarzeń. Najczęściej zwyczajnie zwalali winę za całe zło na barki demonów, czarownic bądź sił wyższych.

Literatura:
Baranowski B., W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1981
Moszyński K., Kultura Ludowa Słowian, cz. II – Kultura duchowa, Kraków 1934
Nestor, Powieść minionych lat
Pełka L., Polska demonologia Ludowa, Warszawa 1987

#10 Mamuny i odmieńce

Chcieliście się kiedyś pozbyć kogoś z rodziny? Brata? Siostry? A może wasze dziecko nie jest już tak słodkie i kochane jak było kiedyś i chcielibyście, mówiąc delikatnie go usunąć? Bez konsekwencji, podejrzeń, dziwnych pytań? Cóż, obecny system karny nie pozostawia wam niestety dużego pola do popisu, w takiej sytuacji nie pozostaje nam nic innego jak popaść w  sentymentalizm i zatęsknić za dawnymi, dobrymi czasami. Czasami, w których takie kombinacje były znacznie prostsze, życie było prostsze, bo i ludzie byli prości. Wreszcie, eliminacja niechcianych dzieci zwanych dawniej odmieńcami, podrzucami, odmiankami, płonkami była prostsza. Opowiem o nich w tym odcinku.

Literatura:
Baranowski B., W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1981
Moszyński K., Kultura Ludowa Słowian, cz. II – Kultura duchowa, Kraków 1934
Pełka L., Polska demonologia Ludowa, Warszawa 1987

#09 Strzygonie, upiory i wąpierze

Mówią, że na ludzką krew upiór zajadły,
Gdy ofiarę wybierze, z której soki pije.
Ofiara umrzeć musi. – lecz zmarła ożyje,
I mordercy swojego postępując torem,
Znów niewinnych krew chłepcąc, staje się upiorem.

Literatura:
Baranowski B., W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1981
Moszyński K., Kultura Ludowa Słowian, cz. II – Kultura duchowa, Kraków 1934
Pełka L., Polska demonologia Ludowa, Warszawa 1987